3. MIŠIĆNI SISTEM - (Myologia)
Mišićni sistem (ili muskulatorni sistem) zajedno sa skeletnim čini aparat za kretanje; osim toga on učestvuje u mnogim fiziološkim procesima:
- ishrani;
- disanju;
- cirkulaciji krvi.
Mišići se za kosti spajaju snopovima vezivnih vlakana – tetivama.
Veza sa nervnim sistemom je ostvarena tako što je svaki mišić inervisan posebnim nervom. Tako jedan mišić može da vrši samo jednu vrstu pokreta pa su zbog toga mišići udruženi u funkcionalne grupe koje deluju antagonistički (pr. dvoglavi mišić na prednjoj strani nadlakta kod čoveka savija ruku, a troglavi na zadnjoj strani je opruža).
Osim određenih kožnih mišića, koji potiču od ektoderma, svi ostali su mezodermalnog porekla.
Muskulatura kičmenjaka sastoji se iz glatkih i poprečno-prugastih mišićnih vlakana.
- Poprečno-prugasta vlakna izgrađuju mišiće telesnog zida, glave, udova, očnih mišića i dijafragme.
- Glatka vlakna grade mišiće unutrašnjih organa, creva, bubrežnih i polnih odvoda, zida krvnih sudova i kožnu muskulaturu.
Evolucija mišića
Telesni mišići kolousta i riba, kao i mišići u toku embrionalnog razvića viših kičmenjaka, predstavljeni su sa dve uzdužne trake na bokovima tela. Ove trake su podeljene poprečnim pregradama (mioseptama) na veći broj segmenata (miomera).
Prelaskom na kopneni način života dolazi do promena u muskulaturi:
- za kretanje po podlozi najveći značaj dobijaju udovi pa su njihovi mišići snažno razvijeni; u vezi sa tim, segmentisanost telesnih mišića u znatnoj meri iščezava i dolazi do formiranja pojedinih mišića; (segmentacija se i dalje može uočiti na trbušnom pravom mišiću;
- u vezi sa razvićem grudnog koša, razvili su se međurebarni mišići.
- kod sisara je trbušna muskulatura podeljena na grudnu i trbušnu usled izdvajanja grudne duplje od trbušne pojavom dijafragme;
- kod ptica je naročito jako razvijen grudni mišić (m. pectoralis) koji ima značaja za letenje.
- od mišića škržnog aparata riba, kod kopnenih kičmenjaka su se zadržali mišići koji pokreću donju vilicu, mišići ždrela i grkljana i mišići koji se raspoređuju oko očiju, usta, ušiju, na obrazima; ovi mišići čine pokrete lica i daju mu izraz.
Kod sisara je ispod kože razvijen jedan mišićni sloj koji obrazuje potkožnu muskulaturu čija je uloga pokretanje kože. Kod čoveka i primata su posebno dobro razvijeni potkožni mišići vrata i glave koji učestvuju u pokretima mimike lica. Veoma dobro razvijenu potkožnu muskulaturu ima npr. jež koji se, zahvaljujući njoj, može saviti u klupče.
